محمد خاتمی: كساني كه خود را محور عالم مي دانند ، اهل گفت و گو نيستند

سید محمد خاتمی در پنجمین دوره همایش اخلاق و نیایش:
كساني كه خود را محور عالم مي دانند، اهل گفت و گو نيستند.

ادامه راه سبز«ارس»: سيد محمد خاتمي رئیس جمهوری سابق کشورمان در اولين حضورش در يك همايش عمومي پس از انتخابات شنبه شب به مناسبت ولادت امام رضا (ع) در خانه هنرمندان حاضر شد و جوايز پنجمين دوره اخلاق و نيايش به برگزيدگان اهدا نمود.

اين مراسم با سخنراني احمد مسجد جامعي آغاز شد و دو اپيزود از نمايش مسافران به كارگرداني محمد رحمانيان نيز با بازي مونا احمدي و افشين هاشمي اجرا شد تا پس از اهداي جوايز نوبت به سخنراني سيد محمد خاتمي برسد.

سيد محمد خاتمي در بخشي از سخنانش گفت : كساني كه خود را محور عالم مي‌دانند و داراي خصلتي هستند كه مي‌پندارند در صورتي مي‌توانند باشند كه ديگري نباشد و اين ديگري يا بايد تسليم توهم آنها شود يا از ميان برخيزد، اهل گفت‌وگو نيستند و اگر زور پيدا كنند زور را به جاي منطق مي‌نشانند. اين افراد نه تنها در مسير گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها مشكل ايجاد مي‌كنند بلكه در داخل يك فرهنگ نيز با رفتارهاي خود سبب مي‌شوند عرصه زندگي بر انسان‌ها تنگ و تنگ‌تر شود.

خاتمي در شروع سخنراني اش پس از تبريك ولادت امام رضا (ع) به تاخير در برگزاري مراسم كه همه ساله در سال روز تولد امام حسن (ع) برگزار مي شد ، اشاره كرد و سپس به قدرداني از احمد مسجد جامعي پرداخت و گفت : بركات وجودي ايشان در زمان تصدي مسووليت رسمي هم بسيار زياد بود، اما گاهي ناديده انگاشته و حتي گاهي خلاف آن برداشت مي‌شد، اما كسي كه براي خدا كار مي‌كند منتظر نمي‌ماند ببيند در عرصه رسمي چگونه با او برخورد مي‌كنند؛ كاري كه براي خدا انجام مي‌شود پاداشش را نيز از جانب خدا مي‌گيرد.

سيد محمد خاتمي با اشاره به اين كه در دوره فتنه بايد به قرآن تمسك جست ، گفت : البته هميشه نيازمند تمسك به قرآن هستيم؛ به ويژه طبق رواياتي كه از پيامبر بزرگوارمان بر جاي مانده، در زمان فتنه، تمسك به قرآن و رجوع به آن بايد بيشتر باشد؛ بنابراين در جهان پر از فتنه‌اي كه در آن به سر مي بريم و اين جا و آن جا را فتنه فراگرفته است ، نياز ما به رجوع به قرآن بيش از هر زمان ديگري است.

خاتمي در بخشي از سخنانش به سفرش در سال ۷۹ به شهر وايمار آلمان زادگاه گوته شاعر بزرگ آلماني كه فرار بوده دو لوح سنگي از شعر گوته و حافظ نصب شود ، اشاره كرد گفت : آنچه در وايمار رخ داد نه تنها امكان گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها بود بلكه تاكيدي بر لزوم گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در دنيايي پر از دروغ ، نيرنگ و كينه‌توزي كه در آن به سر مي‌بريم، بود.
وي سپس به موضوع گفت و گو و كساني كه اهل گفت و گو هستند پرداخت و گفت : گفت‌وگو توسط كساني موثراست كه اهل فكر و متواضع باشند و تصور نكنند هر چيز كه آنها مي‌گويند، عين حقيقت است و وجود خود را در نفي وجود ديگري نبينند.

وي اضافه كرد: كساني كه خود را محور عالم مي‌دانند و در اين زمينه دچار توهماتي هستند و اين توهمات را عين حقيقت مي‌پندارند، هم‌چنين داراي خصلتي هستند كه مي‌پندارند در صورتي مي‌توانند باشند كه ديگري نباشد و اين ديگري يا بايد تسليم توهم آنها شود يا از ميان برخيزد، اهل گفت‌وگو نيستند و اگر زور پيدا كنند زور را به جاي منطق مي‌نشانند. اين افراد نه تنها در مسير گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها مشكل ايجاد مي‌كنند بلكه در داخل يك فرهنگ نيز با رفتارهاي خود سبب مي‌شوند عرصه زندگي بر انسان‌ها تنگ و تنگ‌تر شود.
سيد محمد خاتمي به خاطره اي از سفر به آلمان و حضورش در يك ميزگرد اشاره كرد و گفت : بعد از مراسم پرده‌برداري از لوح‌هاي مربوط به اشعار حافظ و گوته در اين شهر كه با حضور نخست‌وزير سابق آلمان برگزار شد، در ميزگردي با حضور تعدادي از متفكران و انديشمندان شركت كرديم كه در آن نسبت دين و عقل و دين و سياست مورد بررسي قرار گرفت.

وي ادامه داد: در آنجا يكي از انديشمندان مسيحي حاضر از من سوال كرد ما در مسيحيت مي‌توانيم انجيل را نقد كنيم آيا شما عالمان ديني نيز مي‌توانيد و حاضريد قرآن را نقد كنيد، من خطاب به وي يادآور شدم يك تفاوت اساسي در اينجا وجود دارد و آن اين است كه انجيل يا انجيل‌هايي كه وجود دارند بعد از حضرت عيسي(ع) تدوين شده‌اند؛ به طوري كه عنوان مي‌شود اين كتاب آسماني برداشت انساني بزرگواراني است كه آن را تدوين كرده‌اند اما در مورد قرآن بنا بر اتفاق نظر همه مسلمانان و گزارش‌گران تاريخي غيرمسلمان، مي‌توان گفت كلامي است كه از سوي پيامبر(ص) آمده و همان لحظه اعلام، كتابت شده است؛ اگر چه تدوين آن در دوران خليفه سوم مسلمانان انجام شده ولي اين مساله لطمه‌اي به اصل قضيه نمي‌زند.

وي در ادامه با يادآوري اين كه بر اساس روايت، قرآن بطن دارد و بطن آن، بطون ديگر و اين امر تا هفت بطن ادامه دارد، بر اين نكته تاكيد كرد كه اين بطون قرآن توسط تاويل‌گراني كه عالم به آن باشند، بايد تعريف شود.

رييس موسسه گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در ادامه با يادآوري اين كه قرآن به ظاهرش منحصر نيست، يادآور شد: قرآن فراتر از ظاهر است. جفاي بزرگي به قرآن شده كه بايد آن را از ناحيه ظاهرپرستان و سطحي‌نگران دانست كه همه فهم خود از اين كتاب آسماني را در ظاهري كه برخاسته از ديدگاه‌هاي سطحي‌شان است خلاصه كرده‌اند. وي در ادامه با ابراز تاسف نسبت به اين‌كه ظاهرپرستان مبناي نظم و انتظام امور در جامعه قرار گيرند، گفت: در اين حالت آنها هر ديدگاهي را كه هماهنگ با خود نبينند، برنمي‌تابند.

احمد مسجد جامعي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي دوره اصلاحات نيز با اشاره به تولد امام رضا به سابقه جايزه اخلاق و نيايش پرداخته و اشاره اي به بنيان گذاران اين جايزه و به خصوص قيصر امين پور وطاهره صفارزاده كرد و گفت : سال گذشته جاي قيصر امين پور در مراسم ما خالي بود و حست حضور او را داشتيم ، اما امسال دريغ حضور طاهره صفارزاده را هم داريم .

وي در بخش ديگري از سخنانش به بركات جشنواره رضوي پرداخت و گفت : هنر رضوي از همان دوران اوليه بركات زيادي داشتند و خوشحالم به اطلاع برسانم كه فيلم "هر شب تنهايي" ساخته آقاي صدر عاملي كه درباره زائران امام رضا (ع) است در جشنواره آييني ايتاليا برگزيده شد. آقاي صدر عاملي قرار بود كه تعداد اين فيلم ها را كه درباره امام رضا كه مي سازند به ۱۰ فيلم برسانند و اميدوارم كه بتوانند اين فيلم ها را بسازند.

وي محبت سلسله طلايي خاندان اهل بيت و امام رضا (ع) را جزو هويت ملي ما ايرانيان دانست و گفت : در ميان آثاري كه در حرم رضوي هست به آثاري مي رسيم پيرامون رابطه اقليت ها و حضرت.

وي سپس به مناظره هاي امام رضا (ع) پرداخت و گفت : امام در آن مناظره ها با بزرگان اديان ابراهيمي ، بزرگان فرق اسلامي و بزرگان زنادقه گفت و گو كردند. حضرت در مباحثه هاي خود به اصول و آثار مورد قبول گروه و فرقه هاي طرف بحث استناد مي كردند و با آنان با زبان و كتاب خوشدان بحث مي كردند ، چنان كه يك بار در يك بحث امام با گروهي سخن مي گفتند كه يكي از صاحابه زبان آنان را نمي فهميد و از حضرت پرسيد كه با چه زباني گفت و گو كرديد و امام گفتند اينان گروهي از اهل فارس بودند و به زبان فارسي با آنان گفت و گو مي كردند.

پايان بخش سخنان احمد مسجد جامعي شعري از قيصر امين پور بود . وي درباره اين شعر گفت : اين شعر قيصر نگاهي معرفيتي در حوزه امام شناسي دارد و با نگاه بزرگان شيعه كا ملا تطبيق دارد و همان نگاه را با ساده و روشن با زباني شاعران بيان كرده است و به وقايعي كه در مسير حركت حضرت رضا (ع) رخ داده است اشاره كرده است . مسجد جامعي سپس شعر قيصر امين پور را خواند:
چشمه‌هاي خروشان تو را مي‌شناسند

موج‌هاي پريشان تو را مي‌شناسند

پرسش تشنگي را تو آبي، جوابي

ريگ‌هاي بيابان تو را مي‌شناسند

نام تو رخصت رويش است و طراوت

زين سبب برگ و باران تو را مي‌شناسند

از نشابور بر موجي از «لا» گذشتي

اي كه امواج طوفان تو را مي‌شناسند

اينك اي خوب، فصل غريبي سر آمد

چون تمام غريبان تو را مي‌شناسند

كاش من هم عبور تو را ديده بودم

كوچه‌هاي خراسان، تو را مي‌شناسند

در اين مراسم آيت الله جوادي آملي و حجت الاسلام رسولي محلاتي برگزيده شند كه فرزندان آن علما جوايز را از سيد محمد خاتمي ، احمد مسجد جامعي ، سيد محمد احصايي و مجيد مجيدي دريافت كردند . محمد رحمانيان در تئاتر ،حسام الدين سراج در موسيقي ، رضا ميركريمي در سينما ، بني رضي در خوشنويسي ، هادي نديمي در معماري و م . مويد در شعر برندگان پنجمين دوره جايزه اخلاق و نيايش بودند .

در اين نشست چهر هايي چون حسن بيادي ، نوراللهيان ، عبدالهيان ، احمدرضا درويش ، منوچهر محمدي ، خسرو طالب زاده ، محمد مهدي حيدريان ، مرتضي كاظمي ، مجيد صيادي ، فريدون عوزاده خليلي ، رضا بابك ، سيد محمد بهشتي ، عليرضا رييسيان ، محمد جواد حق شناس و...حضور داشتند.